Szlak Zabytków Techniki – 10 najciekawszych atrakcji

Planujecie zimowy urlop w górach? Jadąc na południe Polski, zatrzymajcie się w województwie śląskim. Warto, bo okolica obfituje w atrakcje!

W Tarnowskich Górach zobaczycie wnętrza zabytkowej kopalni, w Tychach i Żywcu dowiecie się jak warzono piwo i spróbujecie złocistego trunku, w Zabrzu usłyszycie szum silników i stukot działających maszyn, a płynąc łodzią w autentycznych wyrobiskach w Sztolni Królowa Luiza poczujecie chłód podziemi. Pospacerujecie też po klimatycznym Nikiszowcu w Katowicach – dawnym osiedlu robotniczym, którego znakiem rozpoznawczym jest czerwień, zarówno cegły, jak i malowanych okien. Zabieramy was na Szlak Zabytków Techniki i polecamy najciekawsze atrakcje.

1/10 Zabytkowa Kopalnia Srebra i Sztolnia Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach

W Tarnowskich Górach, w których wydobywano rudy ołowiu, srebra i cynku, zjedziecie pod zmienię 40-metrowy szybem Anioł. Następnie rozpoczniecie wędrówkę po labiryncie korytarzy kopalni (najniższy fragment ma wysokość ok 140cm). Na podziemną trasę składa się 1 740 metrów wyrobisk i przepływ łodziami. W bezpośrednim sąsiedztwie kopalni umiejscowiono Skansen Maszyn Parowych, gdzie zobaczycie nie tylko maszyny górnicze, ale także parowozy i parowy walec drogowy z 1928 roku.

Koniecznie odwiedźcie też Sztolnię Czarnego Pstrąga. Ten unikatowy, 600-metrowy fragment XIX-wiecznej sztolni, swoją nazwę zawdzięcza pływającym tutaj pstrągom, które przy słabym oświetleniu wydają się czarne. Główną atrakcją miejsca jest najstarszy w Polsce podziemny przepływ łodziami. Podczas rejsu poznacie tajemnice podziemnej hydrotechniki. Uważajcie tylko na nietoperze!

2/10 Kopalnia Guido w Zabrzu

W zaledwie kilkadziesiąt sekund zjedziecie pod ziemię autentyczną szolą, taką, jakiej nadal używają górnicy na czynnych kopalniach. Do wyboru macie dwa świetnie zachowane poziomy wydobywcze: 170 i 320 metrów, odważni mogą zejść również na poziom 355.

Na etapie 170 metrów dowiecie się, jak wyglądała praca w kopalni na początku XX w. To tzw. poziom świętej Barbary, którego centralnym punktem jest kaplica patronki. Na poziomie 320 zobaczycie pokaz wielkich maszyn górniczych, a część trasy przebędziecie elektryczną kolejką podwieszaną – jedyną tego typu kolejką górniczą udostępnioną dla turystów. Wejście na poziom 355 to wyprawa w najgłębsze, najciemniejsze i najbardziej surowe rejony Kopalni Guido. Będziecie pod wrażeniem, że nie tylko ciemności, jaka tu panuje, ale też głębokiej ciszy, w której usłyszycie bicie własnego serca.

3/10 Podziemna Trasa Wodna w Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu

Najpierw pokonacie pieszo fragment oryginalnych, XIX-wiecznych wyrobisk, aby potem przebyć łodzią najdłuższą podziemną trasę w górnictwie węglowym (trasa toru wodnego to aż 1 100 metrów). Przepłyniecie pod samym centrum 180-tysięcznego miasta, poznacie trudy pracy górników, spotkacie legendarne postacie Górnego Śląska, takie jak Skarbnik czy Utopek, zobaczycie podziemne porty. Znajdzicie się na głębokości 40 metrów pod Zabrzem. Poczujecie chłód ziemi, towarzyszyć wam będą odgłosy kapiącej wody oraz panujący w podziemiach wyjątkowy światłocień.

4/10 Osiedla Nikiszowiec i Giszowiec w Katowicach

W Katowicach wybierzcie się na spacer po dwóch klimatycznych osiedlach z ciekawą historią i świetną, zabytkową architekturą. Za ich projekt odpowiadają wybitni architekci z Berlina – Emil i Georg Zillmannowie. Giszowiec to dawna kolonia robotnicza zbudowana według koncepcji miasta – ogrodu dla pracowników kopalni Giesche. Wzorem dla architektury, którą tutaj zobaczycie, były projekty tradycyjnych, wiejskich chat. Wszystko po to, aby pochodzący w większości ze wsi górnicy, czuli się jak u siebie.

Kiedy brakowało już miejsca w Giszowcu, zaczęto budować Nikiszowiec. Familoki z czerwonej cegły z ciekawymi wykuszami i malowanymi na czerwono okiennicami to charakterystyczne budynki tej okolicy. Osiedle możecie zwiedzić z audioprzewodnikiem, dzięki któremu lepiej poznacie jego historię i architekturę. Wypożyczycie go w Punkcie Informacji Turystycznej przy ul. Rymarskiej 4.

5/10 Galeria Szyb Wilson w Katowicach

W dawnej cechowni i łaźni szybu Wilson na terenie Kopalni Węgla Kamiennego Wieczorek działa największa prywatna galeria sztuki w Polsce i jedna z największych w Europie Środkowej. Jej powierzchnia wystawiennicza liczy prawie 2500 m². Ta przestrzeń zrobi na was wrażenie!

Szyb zaprojektowali Emil i Georg Zillmannowie, których znacie jako architektów Giszowca i Nikiszowca. W postindustrialnych wnętrzach obejrzycie prace młodych artystów. Poza wystawani sztuki współczesnej, odbywają się tu koncerty, festiwale, tragi i konferencje. Jednym z najważniejszych wydarzeń cyklicznie organizowanych przez Galerię Szyb Wilson jest Art Naif Festiwal, czyli pokaz pra nieprofesjonalnych artystów z całego świata.

6/10 Szyb Prezydent w Chorzowie

W Chorzowie zobaczycie jeden z najważniejszych zabytków techniki górniczej na Górnym Śląsku – żelbetową wieżę wyciągową z lat 30. XX wieku, która powstała według projektu inżyniera z Katowic Ryszarda Heilemana. Ma 42 m wysokości i za pomocą dwóch zbiorników wyciągowych mogła kiedyś wydobywać ok. 500 ton węgla na godzinę!

Wieża szybu Prezydent przywołuje dzisiaj klimat i historię miasta. Obok niej znajdują się dawne budynki kopalniane m.in. dom sztygarów, kasyno, skraplarnia powietrza, łaźnia, maszynownie. Część z nich zagospodarował kompleks Sztygarka, który tworzą: pensjonat, restauracja, kawiarnia oraz SPA.

7/10 Radiostacja Gliwice

Radiostacja to zabytkowy kompleks, który tworzą wieża antenowa, dwa budynki, które kiedyś zamieszkiwali pracownicy obsługujący stację i budynek stacji nadajnika. Ten ostatni to dzisiaj oddział muzeum. Zobaczycie w nim oryginalne wyposażenie i obejrzycie film o prowokacji gliwickiej. 

Gliwicka wieża antenowa, którą zbudowano w 1935 r., dzisiaj stanowi najwyższą wolnostojącą drewnianą konstrukcję w Europie. W trakcie jej budowy nie użyto ani jednego stalowego gwoździa! Belki z drewna modrzewiowego zostały połączone śrubami z mosiądzu – jest ich ponad 16 tysięcy. Wieża stała się częścią krajobrazu miasta. Zwraca uwagę zwłaszcza po zmroku, kiedy rozświetlają ją reflektory.

8/10 Oddział Odlewnictwa Artystycznego w Gliwicach

To właśnie w mieście nad Kłodnicą uruchomiono pierwszy w Europie (poza Wielką Brytanią) wielki piec opalany koksem. W Gliwicach zajmowano się produkcją armat i odlewów artystycznych, a z tutejszą odlewnią współpracowali najwybitniejsi artyści m.in. Karl Friedrich Schinkel, August Kiss i Teodor Kalide. Stąd wyszły pomniki warszawskiej Nike, Wyspiańskiego w Krakowie, Pomnik Powstańców Śląskich w Katowicach.

O tych niezwykle interesujących wydarzeniach odpowiada multimedialna ekspozycja. Inspirację dla aranżacji wystawy stanowiła struktura miasta oraz architektura starych pieców hutniczych. Aby poznać historię odlewnictwa i  zobaczyć zabytki z bogatej kolekcji żeliwa artystycznego wejdziecie do czterech kubików, z których wydobywa się żar – sybmolizujących fabrykę oraz piece hutnicze.

9/10 Muzeum Tyskich Browarów Książęcych

Warto zatrzymać się w Tychach, w których 400-letnia historia dopełnia się nowoczesnością, a XIX-wieczna perła architektury Śląska to jednocześnie nowoczesny browar. Podczas wycieczki po tutejszym muzeum zobaczycie zabytki architektury przemysłowej, m.in. warzelnię z 1915 roku, bednarnię i smolarnię oraz współczesną linię produkcyjną. Zwiedzanie pięknych, zabytkowych wnętrz zakończycie degustacją. Zainteresowani regionalnymi zwyczajami zdecydowanie powinni skorzystać ze Śląskiego zwiedzania w tradycyjnej gwarze śląskiej.

10/10 Muzeum Browaru Żywiec

W Żywcu odbędziecie podróż w przeszłość. Dowiecie się, że historia piwowarstwa na Żywiecczyźnie ma już ponad 700 lat. Zobaczycie budynki z oryginalnej, XIX-wiecznej zabudowy browaru, zwiedzicie muzeum ulokowane w wykutych w skale piwnicach leżakowych, przeniesiecie się na ulicę galicyjskiego miasteczka, a na koniec wstąpicie do tradycyjnej karczmy.

Odwiedzając muzeum możecie zwiedzić też funkcjonujący browar. Zobaczycie warzelnię oraz nowoczesne linie rozlewnicze, dowiecie się jak współcześnie powstaje złoty trunek. A po zwiedzaniu udacie się na degustację.

Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego – informacje:

• Na Szlak Zabytków Techniki składają się 42 obiekty w 26 miejscowościach związane z górnictwem węgla i srebra, hutnictwem, energetyką, kolejnictwem, łącznością, włókiennictwem, ceramiką, produkcją wody oraz przemysłem spożywczym. Listę wszystkich obiektów znajdziecie na stronie zabytkitechniki.pl.
• Sztolnia Czarnego Pstrąga i Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach to dwa obiekty na szlaku, które są wpisane na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
• Warto sprawdzać rozkład Srebrnego Pociągu – pod tą nazwą kryją się przejazdy najstarszą, nieprzerwanie czynną koleją wąskotorową na świecie i nowoczesnym pociągiem Kolei Śląskich oraz zwiedzanie z przewodnikiem Skansenu Maszyn Parowych i Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach. W tym roku Srebrny Pociąg będzie kursował w każdą niedzielę od 7 października do 9 grudnia.
• INDUSTRIADA to coroczny festiwal promujący szlak, który odbywa się w czerwcu. To największy jednodniowy festiwal kultury dziedzictwa poprzemysłowego w Europie Środkowo-Wschodniej.